Zonnepanelen in welstandsnota

Diverse gemeenten hebben de mogelijkheden voor het plaatsen van zonnepanelen opgenomen in hun welstandsnota. De welstandsnota geeft criteria voor de plaatsing van zonnepanelen op monumenten. Met dit beleidsinstrument blijft het plaatsen van zonnepanelen vergunningplichtig. De onafhankelijke adviescommissie voor monumenten en/of welstand, en in sommige gevallen de afdeling ruimtelijke ontwikkeling, toetst aanvragen aan de hand van de welstandsnota en adviseert de gemeente of een vergunning kan worden verleend. Dit instrument verschaft duidelijkheid aan de initiatiefnemer en de gemeente. Tegelijkertijd blijft door het advies van de commissie de controle bij de gemeente en blijft maatwerk mogelijk.

Gemeente Leiden

De gemeente Leiden kreeg steeds meer vragen over het plaatsen van zonnepanelen op monumenten. Initiatiefnemers hadden behoefte aan informatie en duidelijkheid over de mogelijkheden voor zonnepanelen en vonden de mogelijkheden vaak te beperkt. De gemeenteraad gaf de opdracht om de mogelijkheden voor zonnepanelen op historische gebouwen te vergroten en dit duidelijk te verbeelden.

Proces

Leiden verruimde de mogelijkheden voor het plaatsen van zonnepanelen in de twee beschermde stadsgezichten. Dit deed de gemeente door de welstandsnota te updaten en hier toetsingscriteria voor zonnepanelen in op te nemen en een digitale kaart te maken waarop de mogelijkheden met kleuren zijn aangegeven. De wijziging van de welstandsnota – met onder meer het opnemen van toetsingscriteria voor zonnepanelen – en de ontwikkeling van de kaart zijn het resultaat van lessen uit goede en slechte ervaringen uit het verleden.

Beleidsherziening

Het doel van de beleidsherziening is tweeledig. De update van de welstandsnota moest leiden tot duidelijke richtlijnen voor het plaatsen van zonnepanelen, en de digitale kaart moest initiatiefnemers een handzaam overzicht bieden van de richtlijnen. Initiatiefnemers kunnen opzoeken welk regime op hun adres geldt – het beleid kan per straat verschillen. Dit beleid zorgt ervoor dat de regels zo ruim mogelijk kunnen zijn, terwijl de gemeente zo goed mogelijke bescherming biedt waar nodig.

Regelsets

Er zijn drie regelsets gemaakt voor drie type gebieden. In zone één (hoge historische waarde) mogen geen zonnepanelen op schuine daken in het zicht worden geplaatst. In zone twee (beperkte historische waarde) mogen zonnepanelen worden aangebracht op schuine dakvlakken die zichtbaar zijn vanaf de openbare ruimte, mits de plaatsing aan een aantal voorwaarden voldoet. In zone drie mogen zonnepanelen op alle dakvlakken worden geplaatst. De voorwaarden blijven hier beperkt tot de hoogte die de panelen boven het dakvlak mogen uitsteken. De koppeling van welstandsregels aan een kaart heeft als voordeel dat mensen in één oogopslag kunnen zien wat er op hun adres mogelijk is en wat de regels zijn. De regels voor de overige daken zijn centraal geregeld. Het werken met welstandszones komt vaker voor. De gemeente Rhenen heeft een kaart met twee welstandszones gemaakt en de gemeente Delft werkt ook met welstandsgebieden.